Kenniscafécolumn: China als Technisch LEGO

Dames en heren,

Bomin Tung, een neurowetenschapper van de Chinese Jiao Tong universiteit, heeft een manier gevonden om heroïneverslaafden te genezen. Enkele jaren geleden brandde hij bij zes verslaafden de ‘nucleus accumbens’ weg, een diep in het brein gelegen hersengebiedje dat onderdeel uitmaakt van het beloningssysteem.

Dat werkte. De zes verslaafden waren plotsklaps af van hun verslaving. Het was alleen wel een beetje jammer dat er wat ‘ongewenste bijeffecten’ waren. De proefpersonen waren veranderd in apathische, emotieloze zombies die gedoemd zijn de rest van hun leven naar de nachtherhalingen van het journaal te kijken. Nou ja: kan gebeuren. Tegenwoordig schijnt Bomin Tung betere resultaten te bereiken met een wat nettere techniek – in het brein geïmplanteerde elektrodes.

Ziedaar, dames en heren, de Chinese wetenschap in een notendop. Niet teveel geleuter, maar gewoon, lekker klussen met de Untermenschen van de samenleving – een drugsverslaafde hier, een gevangene daar. Met anderhalf miljard inwoners hoef je niet te kijken op een burgertje meer of minder.

Ik hoor u denken: Maar China heeft tegenwoordig ook ethische spelregels, en zelfs een ethische commissie. Dat is waar. Maar het is ook waar er nauwelijks universiteiten zijn die zich aan die spelregels houden. En o ja, de voorzitter van de ethische commissie, Zheng Xiaoyu, werd afgelopen zomer geëxecuteerd wegens wangedrag.

In het Westen bestaan twee gedachten over China, geheel gescheiden van elkaar. De ene gedachte, de utopie, komt vooral van de economen en de wetenschappers. Hoe dóén die Chinezen het toch? De 21e eeuw wordt de eeuw van China! Heeft u het al gehoord, ze hebben tegenwoordig zelfs een innovatieve manier om drugsverslaafden te genezen!

De andere visie, de dystopie, komt uit de hoek van journalisten, schrijvers en mensenrechtenactivisten. Het is toch verschrikkelijk hoe die Chinezen het doen? Laten we toch vooral het Plein van de Hemelse Vrede niet vergeten! Heeft u het al gehoord, ze voeren in China vreselijke experimentele operaties uit op drugsverslaafden!

Eigenlijk denk ik dat beide visies getuigen van enig onbegrip. Wat niet veel westerlingen weten, is dat China al jarenlang wordt bestuurd door ingenieurs. Inderdaad. Die mannen in de zwarte pakken, het politburo, zijn allemaal afgestudeerde technici, van de eerste tot de laatste man.

China wordt dan ook gerund als een technische universiteit, of meer nog, als een grote doos technisch lego. Het is de ultieme technocratie. Praktisch en toepassingsgericht. Als er iemand aan de drugs verslaafd raakt, moet je hem repareren. Het onderdeel dat het niet meer doet weghalen. En als de verslaafde daardoor stuk gaat, nou ja, dan pak je gewoon een andere verslaafde.

Nee, dan wij. Schriller kan een contrast niet zijn. Ons land wordt al sinds mensenheugenis bestuurd door kooplieden, onderwijzers, beroepsambtenaren, juristen, en o ja, één moleculair-bioloog. Geef ons een drugsverslaafde, en we gaan met hem onderhandelen, terwijl we zijn verslaving gedogen. Daarmee hoef je in China echt niet aan te komen.

Moeten we China bewonderen of verafschuwen? Ik weet het eerlijk gezegd niet.

Eén ding weet ik wel. Als we zo graag het Chinese wonder willen nadoen, doen we het verkeerd. Een betere aanpak zou de volgende zijn. Wacht tot ik deze laatste zin heb afgerond, sta dan op, en ga weg, in het besef dat debatavonden tijdverspilling zijn, en ga op zoek naar een drugsverslaafde of een ander kapot radertje van de samenleving dat reparatie behoeft.