In 2007 was LEGO 50 jaar in Nederland verkrijgbaar. 

Hoe begon dit alles eigenlijk? 

LEGO was van 1957 tot 1963/1964 in Haren gevestigd, daarover lees je op deze pagina!

Het eerste LEGO Foldertje in Nederland (1957) zie je hieronder: (Klik er op om een grotere versie te openen in een nieuw venster)

Foto: Jan van der Meer

Foto: Jan van der Meer

Er verscheen in Denemarken een boek over 25 jaar LEGO in augustus 1957. Hierin stond ook Nederland afgebeeld als exportafdeling.

Hieronder een folder uit 1958 met daarop het adres van LEGO Nederland in Haren.

Foto: Jan van der Meer

Hieronder twee gedeeltes in het Nederlands van oude folders 1958/1959 die bedrukt zijn voor meerdere landen. folder

We kwamen in 2018 in het bezit van een 58 jaar oud kaartje.

Het kaartje is een standaard kaartje dat LEGO in de jaren 50/60 gebruikte als reclame uiting.

Op de achterkant staat echter een leuk historisch tekstje getypt.

'N.V. LEGO Nederland is wegens vakantie van 4 tot 18 juli gesloten' staat er op te lezen.

Als je weet dat N.V. LEGO Nederland van 1957 tot 1963 in Haren gevestigd was, is het gemakkelijk te herleiden uit welk jaar het kaartje afkomstig is.

Namelijk het jaar waarin 4 en 18 juli op een maandag vallen.

En als je de oude kalenders uit die tijd bekijkt, zie je dat dit in 1960 het geval was.

Het kaartje stamt dus uit 1960.

05-07-1961 Nieuwsblad van het Noorden pagina 16

Internationale Spelden Industrie, Middelhorsterweg 37 Haren

In de oude personeels advertenties hierboven is te lezen dat de N.V. LEGO Nederland is begonnen als afdeling van de N.V. Internationale Spelden Industrie in Haren (Gr.) Uit het dossier van de Kamer van Koophandel in Groningen blijkt dat N.V. I S I in 1947 is ingeschreven en in 1948 weer is uitgeschreven. Pas veel later duikt de naam op in Haren (1959). De NV ISI en LEGO waren zelfstandige bedrijven en hadden – behalve personeel en standplaats – geen connectie met elkaar.

Na contact met de gemeente Haren, hebben we oude bouwaanvragen en -vergunningen en bouwtekeningen van de twee adressen gekregen waar N.V. I S I gevestigd was in Haren. (Hieronder kun je de documenten bekijken.)

N.V. I S I was gevestigd aan de Middelhorsterweg 37 in Haren. Aan de bouwtekeningen van vrijdag 13 februari 1959 te zien bestond het pand uit een woonhuis, met een uitbouw waarin een kantoor en een magazijn gevestigd waren.

Er werkte ook een zekere meneer van Diepen op kantoor, deze hield zich voornamelijk bezig met de afdeling LEGO. (Dit hoorden we van een meneer die bij LEGO als monteur over de vloer kwam in die tijd.)

Bron: Gemeente Haren, bouwaanvraag 27-03-1959

Bron: Gemeente Haren, bouwtekening 13-02-1959

Bron: Gemeente Haren, bouwtekening 13-02-1959

Bron: Gemeente Haren, bouwtekening 13-02-1959

Bron: Gemeente Haren, bouwvergunning 27-03-1959

Internationale Spelden Industrie, Middelhorsterweg 69 Haren

Bron: Gemeente Haren, bouwvergunning 08-02-1962

Hieronder een drietal advertenties uit 1960 met daarop het adres van LEGO Nederland in Haren. 1964 folder

Hieronder een advertentie uit het magazine Libelle, uit 1960. (Libelle 1960 week 47) Klik om te vergroten! Je kunt op deze foto's goed zien dat er in het begin slechts twee kleuren LEGO stenen in Nederland verkrijgbaar waren: rood en wit.

1958 temple 0713 retailer brochure 034 007 Klik om te vergroten!

Foto's: Henk van Zanten

17 januari 1961: Octrooi LEGO in Nederland. (1961)

Hieronder de originele octrooi aanvraag van LEGO in Nederland van 17 januari 1961. Klik om te vergroten!

Het LEGO verhaal van Haren. Op 25 11 1961 stond op pagina 3 in de Friese Koerier een prachtig artikel over LEGO. Hieronder het artikel in zijn geheel en als tekst.

Het LEGO verhaal van Haren. Op 25 11 1961 stond op pagina 3 in de Friese Koerier een prachtig artikel over LEGO. Hieronder het artikel in zijn geheel en als tekst.

Haren - LEGO bouwstenen hebben in enkele jaren geheel Nederland veroverd. Dat is zo overrompelend snel gegaan, dat mensen die er rechtstreeks bij betrokken zijn, zonder enige overdrijving durven te spreken van het LEGO wonder. In 1957 is het begonnen en sinds die tijd  hebben  vele honderdduizenden ouders deze LEGO bouwstenen voor hun kinderen  gekocht. En niet voor hun kinderen alleen, want ook ouders zelf blijken zo maar in de ban te komen van dit speelgoed. Wanneer men deze plastic bouwstenen eenmaal in de hand heeft, dan kan het bijna niet anders, of men begint meteen te bouwen. Langzaam maar zeker bouwt men eerst zijn eigen huis in klein formaat, of dat huis uit de buurt dat men zo leuk vind en ongemerkt ontwikkelt zich dan het creatief vermogen, dat in elk mens sluimert, en men komt tot het maken van bouwwerken, waar men zelf versteld van staat en die men nooit gedacht had te kunnen maken. Wanneer men eenmaal door het spel met de bouwstenen is begrepen, dan komt men er niet meer onder uit. Langzaam maar zeker koopt men bij - wat overigens heel gemakkelijk blijkt te gaan - om tot steeds grotere ontwerpen te kunnen komen.

Het onmiskenbaar succes dat deze LEGO bouwstenen ten deel is gevallen, is verre van alledaags. En omdat dit zo is, wilden wij er graag iets meer van weten. Zo mogelijk zelfs het "geheim van het wonder"doorgronden.

Wij hebben ons daarom gewend tot de n.v. LEGO Nederland, te Haren bij Groningen, waar wij werden ontvangen door de heer J.H. van der Meer (42), die de verkoop van de LEGO bouwstenen in Nederland in handen heeft, samen met zijn zwager de heer K.J.Lameris (51), die in Groningen een plasticfabriek heeft en op het gebied van de grondstoffen waarvan de bouwstenen gemaakt worden, een research afdeling heeft opgericht. De LEGO bouwstenen worden overigens niet in Nederland, doch in Denemarken gemaakt en dit zal ook wel zo blijven, want daar woont de ontwerperinitiatiefnemer.

Het begin.

Eigenlijk is het allemaal zo begonnen vertelde ons de heer Van der Meer. In 1954 bezocht mijn zwager Denemarken en terwijl hij daar op een beurs wat rondneusde, kreeg hij LEGO bouwstenen in handen. Hij was er meteen "weg" van en stelde zich dus met de fabriek in Denemarken waar ze gemaakt werden in verbinding.

Daar bleek hem, dat de eigenlijke ontwerper de heer Godfred Kirk Christiansen (39) was, toen dus nog een jonge man die voordien ook reeds langer in het speelgoedvak had gezeten, maar die hierin iets had gevonden (men mag wel zeggen "ontdekt") dat volgens hem onvoorstelbaar  grote mogelijkheden zou moeten openen, omdat het appelleert aan iets, dat in ieder mens sluimert: bouwen.

Toen de heer Lameris vroeg om dit product in Nederland te mogen introduceren, kreeg hij echter eerst nul op het rekest, want de heer Christiansen vond dat hij er nog niet helemaal was. "Ik kom er wel op terug" zei hij en in 1956 was dat inderdaad het geval. Inmiddels hadden de LEGO bouwstenen behalve  in Denemarken ook in Duitsland reeds in zeer korte tijd een geweldige opgang gemaakt en zo konden wij begin 1957 in Nederland los gaan.

De fabriek in Denemarken was er nu op berekend om aan de aanvragen te kunnen voldoen, want het was er reeds een bijzonder imponerende industrie geworden met lange rijen giet- en spuitmachines en ongeveer 800 werknemers. Thans is het dan ook zo, dat ze naar alle landen in  West Europa verzonden worden, terwijl ze in Amerika (in verband met de invoerrechten) in licentie gemaakt worden. En overal is het succes bijna beangstigend groot geweest.

Mooi en...

Wij kregen dus in begin 1957 voor Nederland de alleenverkoop en eerlijk gezegd heb ik toen die  enorme ontwikkeling helemaal niet voorzien. Natuurlijk zagen wij er wel wat in, anders waren we er immers niet mee begonnen, maar dat het zo zou gaan, nee dat hebben wij niet durven denken.

Zeker, de bouwstenen zijn mooi, maar ze zijn ook duur. En bouwdozen waren toch ook in Nederland allerminst iets nieuws. Maar bij nader inzien moesten deze LEGO bouwstenen toch iets hebben, wat men tot dusver nog niet had gehad, want toen ze eenmaal bekendheid hadden gekregen, was er werkelijk geen houden meer aan. Ik zeg beslist niet teveel, wanneer ik constateer, dat ze inmiddels een begrip zijn geworden en een soortnaam hebben gekregen.

Natuurlijk is dat allemaal niet vanzelf gegaan. Er is hard gewerkt om het zover te krijgen dat wij nu bijna 1500 verkoopadressen hebben in Nederland, allemaal zaken die werkelijk geschikt zijn om dit produkt te brengen. Maar nu kunnen wij dan ook zeggen dat van de drie miljoen gezinnen met kinderen die er in Nederland zijn, ongeveer de helft daarvan LEGO bouwstenen in hun bezit hebben, terwijl er daarnaast vele zijn die er op de een of andere manier mee in aanraking zijn gekomen. En dat hebben wij nu in bijna vijf jaar tijd bereikt.

... niet duur

Als u nu vraagt hoe dit wonder, want dat is het toch eigenlijk wel, zich heeft voltrokken, dan moet ik zeggen dat ik het niet weet, in ieder geval niet begrijp. Maar daar is het dan ook een wonder voor.

Wel weet ik inmiddels, aldus de heer Van der Meer, dat de LEGO stenen zo goed zijn als ze bij de huidige stand van de techniek maar kunnen zijn en wel duur lijken, maar het in werkelijkheid eigenlijk niet zijn. Als je een auto koopt, dan koop je kilometers. Welnu, wanneer je LEGO stenen koopt, dan koop je speeluren voor je kinderen (en voor jezelf) en dat blijken dan een ontelbaar groot aantal uren te zijn. En wanneer je dat in het oog houdt, dan blijken ze ineens razend goedkoop te zijn.

De heer Christiansen wist werkelijk wel wat hij deed. Bovendien had hij zeer nauwe contacten met architecten en met psychologen in het bijzonder kinderpsychologen. In zijn bouwstenen zit een systeem dat onveranderlijk is en toch ontelbare mogelijkheden biedt. Al heb je nu stenen met 8 noppen, met 6, 4 of 2 of zelfs met 1 nop, ze passen altijd. Wanneer men vijf jaren geleden bouwstenen heeft gekocht en men koopt er nu weer nieuwe bij, dan blijkt er in wezen niets te verschillen. Men heeft er alleen maar meer mogelijkheden bij, gekregen. En je kunt er alles mee bouwen, niet alleen huizen, maar ook bruggen, schepen en dieren.

Men kan er ook plattegronden bij krijgen en zich zo uitleven in het bouwen van een wijk, een dorp of een stad. Met alles wat men daar kan vinden aan garages, auto's , lantaarns, bomen en mensen.

Voor iedereen.

Maar het is helemaal niet nodig om meteen groot te beginnen, Men kan een begin maken door eerst enkele guldens te besteden en dan langzaam gaan bijkopen, wanneer het past. Doch het is wel zo, dat als men eenmaal is begonnen, dat dan het einde dadelijk niet in zicht is. Doch wat zou dat, wanneer men weet dat men iets heeft dat blijvend is en steeds weer speelgenot kan opleveren.

Vast staat nu al wel, dat men kinderen die men LEGO stenen in handen geeft, op een gezonde manier avontuur bezorgt, omdat ze hun fantasie de vrije loop kunnen laten. Doch dit wil helemaal niet zeggen, dat ze dan ook beslist aanleg moeten hebben, al is het prachtig en meegenomen, wanneer ze die wel hebben.

Twee jaar geleden kregen wij leuke foto's uit het Juliana ziekenhuis in Den Haag, zei de heer Van der Meer, waarop patiëntjes stonden afgebeeld die in hun bedjes bezig waren met de LEGO stenen te spelen. Dat ze in bed moesten liggen bleek helemaal geen bezwaar te zijn.

In die tijd heb ik ook de heer Tiddens, hoofd van een school voor geestelijk gehandicapte kinderen in Groningen wat LEGO stenen gestuurd. Hij had er kinderen bij, die nooit speelden maar het daarmee wel deden. Het jaar daarop stuurde ik hem wat geld om dingen voor te kopen. Dit jaar hoef ik dat niet weer te doen, omdat hij, zoals hij het zei, liever stenen heeft dan geld.

Zo ziet het Vredespaleis er uit en wie het gebouw kent moet toegeven dat de gelijkenis werkelijk frappant is. Toch is het hier met LEGO stenen gebouwd.

1961/1962: Wedstrijdformulier voor LEGO bouwwedstrijd: LEGO Haren  LEGO Haren

Foto's Arjan Levinga

Orderlijst van LEGO in Haren 1962

Hieronder een oude orderlijst van LEGO in Haren. Deze lijst werd op 30 juni 1962 naar LEGO toegezonden door de Firma Peeters uit Rhoon.

Briefkaart en orderlijst van LEGO in Haren 1963

Hieronder een oude briefkaart aan LEGO in Haren. Verder ook de orderlijst die LEGO naar aanleiding van deze briefkaart opstelde. Daaronder de leveringsvoorwaarden zoals deze op de achterkant van de orderlijst vermeld staan.

Huisnummerkaart Middelhorsterweg 37 en of 69

Hieronder de huisnummerkaart van het adres Middelhorsterweg 37. De vermelding van I.S.I. ontbreekt daarop. De huisnummerwijzing staat daar wel op in de rechterbovenhoek van de kaart.

Verder is er op de kaart te lezen dat Cornelis D. van Diepen van 22 juni 1959 tot 28 oktober 1963 op het adres Middelhorsterweg 37 en later 69 heeft gewoond. Zijn nieuwe adres was Hoofdstraat 144/5 in Grootegast, oftewel het eerste adres van LEGO Nederland B.V. in Grootegast.
 

Dit was voor Jan van der Meer een brug te ver. Hij bleef bij zijn eigen NV ISI. Op dat moment kwam de heer Atema in beeld als directeur. Hij was 2e man bij het bedrijf van Koert Lameris, de NV Lamaf. LEGO en de NV ISI zaten in hetzelfde pand aan de Middelhorsterweg in Haren. Dat LEGO verhuisde had alles te maken met de directiewisseling. LEGO doosjes waren trouwens niet te vinden in Haren. Deze werden opgeslagen in de Raamstraat in Groningen alwaar de NV ISI een opslag had.

De heer Atema nam diverse medewerkers van LEGO Nederland NV mee naar het nieuwe LEGO Nederland in Grootegast. Een van de medewerkers was dhr. Bos. Hij werkte in het magazijn in Haren. Ook in Grootegast heeft de heer Bos jaren in het magazijn gewerkt. Verder kwam de heer Cornelis (Bob) van Diepen mee vanuit Haren.

De heer van Diepen trouwde in 1959 met mevr. G. Krans. Eenmaal getrouwd trokken meneer en mevrouw van Diepen in het 'huis' boven de NV ISI aan de Middelhorsterweg 37 (later 69). Eerder woonde hier dhr. Jan Pilon, de boekhouder van LEGO. Toen LEGO in 1963 verhuisde naar Grootegast, verhuisde de familie van Diepen mee. Ze betrokken het woonhuis dat voor de oude machinefabriek stond.

Dankzij het archief van de Gemeente Grootegast kwamen we er achter dat LEGO Nederland N.V. in Haren via aan advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden van vrijdag 21 juni 1963 een fabriekshal zocht om te kunnen uitbreiden. (bron:kranten.kb.nl)

Bron: Gemeente Grootegast

Bron: Gemeente Grootegast

Koopakte van "hal V" van de Gemeente Grootegast aan N.V. LEGO Nederland vrijdag 20 september 1963. Van het plaatsen van de advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden op 21 juni 1963, duurde het dus slechts 3 maanden voor LEGO het pand in Grootegast in eigendom had.

I.S.I. TextielFournitouren 1966